Piaskownica regulacyjna KNF a rozwój FinTech w Polsce

16 listopada br. Komisja Nadzoru Finansowego wybrała operatorów piaskownicy regulacyjnej KNF. Są nimi:

  • PKO Bank Polski,
  • Huge Thing Sp. z o.o.,
  • D-RAFT S.A. (The Heart),
  • Alior Bank,
  • Fundacja Rozwoju Przedsiębiorczości BusinessCaddy,
  • Bank Pekao,
  • Bank Handlowy w Warszawie,
  • Bank BGŻ BNP Paribas.

Czym jest piaskownica? Zgodnie z regulaminem programu piaskownicą jest działające w modelu zdecentralizowanym środowisko informatyczne, służące do przeprowadzania testów innowacyjnych rozwiązań finansowych, wdrażanych przy wykorzystaniu nowoczesnych technologii (FinTech), udostępniane Podmiotom Testującym przez Operatora Piaskownicy, nad którym UKNF sprawuje patronat. De facto piaskownicą będzie zatem każde środowisko (wirtualne i rzeczywiste), które symulować będzie zachowania rynkowe.

Jak czytamy na stronie KNF piaskownica adresowana jest do podmiotów planujących rozpoczęcie działalności na rynku finansowym (startupy), które posiadają nieprzetestowany, innowacyjny produkt lub usługę finansową opartą na nowoczesnych technologiach informacyjnych (IT) oraz do podmiotów oferujących już pewne rozwiązania na rynku finansowym (podmioty nadzorowane – instytucje finansowe), które chcą prowadzić dalsze testy w celu wypracowania nowych usług lub modeli biznesowych.

Kto realnie będzie mógł skorzystać z piaskownicy? Każdy podmiot, którego siedziba znajduje się na terytorium RP, prowadzący działalność nadzorowaną lub zamierzający podjąć działalność nadzorowaną, który posiada innowacyjne rozwiązanie finansowe wdrażane przy wykorzystaniu nowoczesnych technologii. Warunkiem dopuszczenia jest:

  1. dokonanie poprawnego zgłoszenia
  2. wybór tego podmiotu przez operatora piaskownicy
  3. ostateczne dopuszczenie przez KNF.Poprawne zgłoszenie obejmuje przedstawienie takich dokumentów jak:  statut (umowa spółki), aktualny odpis z KRS, opis modelu biznesowego i opis testowanego rozwiązania wraz ze wskazaniem grupy docelowej klientów i zastosowanej technologii, uzasadnienie spełniania kryteriów udziału w Piaskownicy UKNF, regulaminy i procedury wewnętrzne Podmiotu Testującego niezbędne do prowadzenia określonej działalności nadzorowanej, sprawozdanie finansowe i opinia z badania biegłego rewidenta za ostatni rok obrotowy (jeżeli było sporządzane), wstępne plany szkoleń i testów, ze wskazaniem celów oraz parametrów, jak również kryteriów określających pozytywne zakończenie szkoleń i testów, wskazanie zabezpieczeń interesów rzeczywistych klientów testowych, którzy mieliby brać udział w testach.

Zgłoszenia  będą podlegać ocenie z uwzględnieniem następujących kryteriów:
1) Zakres rozwiązania
Do udziału w Piaskownicy będą przyjmowane podmioty oferujące produkty lub usługi finansowe spełniające cechy działalności nadzorowanej przez KNF lub rozwiązania przeznaczone do bezpośredniego wsparcia lub rozwoju działalności podmiotów nadzorowanych.
2) Innowacyjny charakter rozwiązania
Zaproponowane rozwiązanie powinno cechować się innowacyjnością lub przynajmniej różnić się od dotychczasowych ofert dostępnych na rynku. Ponadto produkt lub usługa powinna wpływać na rozwój sektora innowacji finansowych w Polsce.
3) Realna potrzeba udziału w piaskownicy
Konieczność skorzystania przez podmiot z Piaskownicy powinna być uzasadniona, tzn. spełnione musi zostać założenie, że wdrożenie na rynek danego produktu lub usługi w tradycyjny sposób związane jest ze znacznymi kosztami, nie dając gwarancji zwrotu zainwestowanych środków w uzyskanie wymaganych zezwoleń. Ponadto spełniony musi zostać warunek, zgodnie z którym rozwiązanie w sposób jasny nie wpisuje się w istniejące ramy prawne, co uniemożliwia wprowadzenie go na rynek.
4) Gotowość do przeprowadzenia testów rozwiązania
Istotną kwestią, na którą musi zwrócić uwagę podmiot aplikujący do Piaskownicy jest gotowość do przeprowadzenia testów oraz otwartość na testy i rozwiązania zaproponowane przez podmiot zewnętrzny lub przez UKNF.

Udział w programie “Piaskownica” jest bezpłatny, a Operatorzy Piaskownicy mogą obejmować lub nabywać udziały bądź akcje w Podmiotach Testujących, do wysokości niepowodującej powstania pomiędzy nim, a start-upem stosunku powiązania lub dominacji.

Mimo, że piaskownica, którą pamiętam z dzieciństwa opierała się na nieco innych (prostszych) zasadach, regulatory sandbox jest napewno kamieniem milowym w rozwoju polskiej branży Fintech. Umożliwia ona niejako działanie pod parasolem ochronnym organu nadzorczego, jednocześnie ucząc się i poznając rynek.

Generalnie “praca” w piaskownicy przedstawiać się będzie następująco:

Choć w regulaminie dla OP zabrakło mi postanowień dot. zachowania poufności przez operatorów, to nic nie stoi na przeszkodzie, aby takie postanowienia, z inicjatywy podmiotów testujących, zawrzeć.  Warto o tym pamiętać, gdyż genialne rozwiązania lubią powstawać “w kilku miejscach jednocześnie” i potem trudno jest udowodnić kto rzeczywiście był ich twórcą, a kto je po prostu ulepszył.

Zgodnie z komunikatem KNF rozpoczęcie działalności przez wybranych Operatorów Piaskownicy przewidywane jest na koniec 2018 r., po wcześniejszym podpisaniu z Urzędem KNF umowy o objęcie patronatu nad Piaskownicą.

Nowe przepisy podatkowe dla kryptowalut!

13 listopada br. Prezydent podpisał nowelę ustawy o podatku PIT, CIT i ordynacji podatkowej. Z dniem 1 stycznia 2019 r. wejdą w życie nowe przepisy regulujące opodatkowanie kryptowalut.

Najważniejszym uporządkowaniem kwestii prawnopodatkowych związanych z obrotem kryptowalutami będą zapisy stanowiące, że:

  1. wymiana pomiędzy walutami wirtualnymi, niezależnie od tego czy dokonywana na giełdzie, czy też jednostkowo pozostanie obojętna w podatku dochodowym,
  2. w trakcie roku podatnicy nie będą zobowiązani wpłacać zaliczek na podatek dochodowy.

Pozostałe przepisy przewidują, że:

  • od tego na czyj rachunek wydobywana jest wirtualna waluta zależeć ma sposób rozliczenia podatkowego ze związanych z nią transakcji;

W projekcie planuje się, że jeżeli kopacz będzie kopał tylko i wyłącznie dla siebie nie zapłaci on podatku dochodowego. Jednakże, w przypadku wykopywania kryptowalut na zlecenie osób trzecich wartość otrzymanych walut wirtualnych w ramach wynagrodzenia opodatkowana będzie jak wynagrodzenie za pracą (np. z tytułu umowy zlecenia). Opodatkowanie w ten sposób nie będzie zależeć od tego czy wynagrodzenie będzie wypłacone w walutach wirtualnych w całości czy w części. Uzyskany ze sprzedaży tak pozyskanych kryptowalut przychód będzie kwalifikowany jako przychód kapitałowy. 

  • przychody z obrotu kryptowalutami kwalifikowane będą jako przychody z kapitałów pieniężnych (zgodnie z art. 17 ustawy o PIT) lub zysków kapitałowych (art. 7b ustawy o CIT);

Do przychodów zaliczane będą przychody ze sprzedaży walut wirtualnych na giełdzie, w kantorze oraz na wolnym rynku, czyli przychody z wymiany waluty wirtualnej na środek płatniczy. Na równi ze sprzedażą walut wirtualnych traktowana będzie zapłata takimi walutami za towar, usługę lub prawo majątkowe niebędące walutą wirtualną oraz regulowanie innych zobowiązań walutą wirtualną. W tym przypadku, przychód z kapitałów pieniężnych będzie odpowiadał cenie zakupionego towaru lub usługi. Przyjęcie płatności przez przedsiębiorcę za towar/usługę w postaci waluty wirtualnej, traktowane będzie jak dwie umowy. Każda ze stron zawartej umowy będzie zarówno sprzedawcą, jak i nabywcą. Przychodem przedsiębiorcy ze sprzedaży np. towaru, będzie cena (wartość) tego towaru. Natomiast w momencie sprzedaży przez przedsiębiorcę tak pozyskanych walut (zapłaty nimi), powstały przychód kwalifikowany będzie do źródła przychodów z kapitałów pieniężnych (zysków kapitałowych).

  • przychody te nie będą łączone z innymi przychodami z kapitałów pieniężnych lub zysków kapitałowych;

Kwalifikacja do źródła przychodów – kapitały pieniężne dokonana zostanie nawet wtedy, gdy podatnik będzie osiągał przychody z obrotu walutami wirtualnymi w ramach prowadzonej działalności gospodarczej.

Uwaga! Jednakże do źródła przychodów z obrotu walutami wirtualnymi nie będą zaliczane przychody podmiotów prowadzących giełdy walut wirtualnych, kantory walut wirtualnych.

  • dochody z operacji kryptowalutowych będą opodatkowane stawką 19%, a w deklaracji podatkowej należy przedstawić koszty poniesione na zakup kryptowalut, nawet jeśli nie zostały sprzedane;

Poniesiona strata z obrotu walutami wirtualnymi, nie będzie mogła być odliczona od innych dochodów podatnika, np. ze sprzedaży akcji, czy też z prowadzonej działalności gospodarczej.

  • kosztami podatkowymi będą udokumentowane wydatki na nabycie walut wirtualnych, poniesione w danym roku podatkowym, ale wyłącznie bezpośrednio związane z nabyciem i sprzedażą walut wirtualnych.

Wyłącza się z kosztów uzyskania przychodów ewentualnie poniesione wydatki związane z wymianą waluty wirtualnej na inną walutę wirtualną (np. opłaty, prowizje). Kosztami uzyskania przychodów nie będą też koszty finansowania zakupu walut wirtualnych (koszty pożyczek, kredytów itp.).

Jako, że obrót walutami wirtualnymi możliwy jest na różnych płaszczyznach (giełda polska, giełda zagraniczna, kantor, obrót prywatny), ustawa nie przewiduje wprowadzania przepisów obligujących określone podmioty do sporządzania informacji dla podatników oraz urzędów skarbowych o dokonanych w danym roku podatkowym transakcjach sprzedaży walut wirtualnych. W większości takich transakcji, dane nabywcy, zbywcy waluty wirtualnej nie są bowiem weryfikowane.

Przepisy ustawy stosować będzie się także do rozliczania kosztów uzyskania przychodów z odpłatnego zbycia waluty wirtualnej, jeżeli te koszty zostały poniesione i nierozliczone przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, a więc przed dniem 1 stycznia 2019 r. Zgodnie z art. 16 ustawy w takim przypadku podatnik wykazywać będzie te koszty w pierwszym zeznaniu składanym po wejściu w życie ustawy, zaś warunkiem odliczenia tych kosztów będzie ich wykazanie w zeznaniu rocznym składanym za 2018 r. 

Czym jest kryptowaluta i jakie to ma znaczenie?

Czy jest to prawo majątkowe, dar ziemi czy jeszcze coś innego?

W ocenie prawników kryptowaluty są przede wszystkim elementami cyberprzestrzeni, tokenami cyfrowego protokołu, a nie konstrukcjami normatywnymi (np. prawami podmiotowymi), zatem trudno jest je wpasować w dostępne nam ramy prawne – tak: Jarosław Szewczyk, O cywilnoprawnych aspektach bitcoina, MOP rok 2018 numer 5 str. 243

Istnieją dwa główne poglądy na to, czym jest waluta wirtualna w systemie prawa prywatnego. Zgodnie z jednym z nich kryptowaluta to prawo majątkowe (tak: K. Zacharzewski, Bitcoin jako przedmiot stosunków prawa prywatnego, „Monitor Prawniczy”, 2014, nr 21/2014, Wydawnictwo C.H. Beck, s. 1132–1139), zgodnie zaś z drugim jest to samoistny przedmiot świadczenia w stosunku zobowiązaniowym (tak: M. Michna, Bitcoin jako przedmiot stosunków cywilnoprawnych, Warszawa 2018, s. 45. Są także tacy, którzy uważają kryptowalutę za swoisty dar ziemi* (skoro można ją wydobywać).

Zapytacie jakie znaczenie ma klasyfikacja kryptowalut do jednej z tych kategorii? Takie, że w przypadku uznania kryptowalut za prawa majątkowe obrót nimi podlegał będzie opodatkowaniu.

Za przyjęciem pierwszej z powyższych interpretacji optują oczywiście organy skarbowe z uwagi na konieczność zapłaty podatku od dochodów stanowiących przychód z praw majątkowych. Bliżej z tym stanowiskiem można zapoznać się czytając interpretacje Dyrektora Krajowej Izby Skarbowej (np. z dnia 9 marca 2018 r. o nr 0114-KDIP2- 2.4010.2.2018.1.AG, z dnia 5 stycznia 2018 r. o nr 0113-KDIPT2-3.4011.450.2017.1.AC, czy z dnia 24 listopada 2017 r. o nr 0114-KDIP3-1.4011.281.2017.1.EC).

W jednej z ostatnich interpretacji z dnia 10 sierpnia 2018 r. nr 0111-KDIB2-3.4010.86.2018.3.KK dyrektor KIS przeanalizował kazus spółki chcącej zacząć przyjmować płatności za swojej usługi poprzez zapłatę bitcoinem. Spółka zadała dyrektorowi KIS m.in. następujące pytania:

  1. Czy na gruncie ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 2343 ze zm., dalej zwana: „UPDOP”) przyjęcie płatności za usługę/towar w formie kryptowaluty (np. BTC) traktowane jest jak zapłata w towarze (transakcja barterowa)?
  2. Jak należy ustalić wartość oraz moment powstania przychodu w związku z otrzymaniem płatności w formie kryptowaluty na gruncie UPDOP?
  3. Czy przychód ze zbycia kryptowaluty stanowi przychód z zysków kapitałowych, o którym mowa w art. 7b ust. 1 UPDOP w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2018 r.?

Odpowiadając na pytanie pierwsze dyrektor KIS uznał, że kryptowaluty nie są prawnym środkiem płatniczym, ale są prawem majątkowym, należy je więc zakwalifikować jako rodzaj dobra niematerialnego, będącego mieniem w rozumieniu Kodeksu cywilnego, zatem przyjęcie płatności w formie kryptowaluty (w tym BTC) należy traktować jako wymianę barterową, której przedmiotem jest z jednej strony prawo majątkowe w postaci określonej ilości kryptowaluty (np. 1 BTC), a z drugiej wyświadczenie usługi. W myśl art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1036 ze zm., dalej: „updop”) przychodem z odpłatnego zbycia rzeczy, praw majątkowych lub świadczenia usług jest ich wartość wyrażona w cenie określonej w umowie.

Moment uzyskania przychodu dyrektor KIS określił zgodnie z ogólnymi zasadami uzyskiwania przychodu, określonymi w art. 12 ust. 3a updop, a zatem datą powstania przychodu będzie dzień wydania towaru lub wykonania usługi albo częściowego wykonania usługi, jednak nie później niż dzień wystawienia faktury albo uregulowania należności.

Określając jak należy zakwalifikować przychód ze zbycia kryptowaluty  organ uznał je za przychody z innych źródeł, a nie za przychody z zysków kapitałach w myśl art. 7b ust. 1 updop.

Stanowisko to podziela także Ministerstwo Finansów, które w komunikacie z 5 kwietnia 2018 r. pn. Skutki podatkowe obrotu kryptowalutami w PIT, VAT i PCC wskazało, że dochody uzyskane ze sprzedaży lub zamiany kryptowalut, podlegają opodatkowaniu PIT na zasadach ogólnych.  Stanowisko to zostało niestety potwierdzone w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 6 marca 2018 r. (sygn. akt – II FSK 488/16), w efekcie którego uznaje się, że obrót walutą wirtualną na podstawie umowy sprzedaży lub zamiany powinien być przedmiotem podatku PCC. Na szczęście, jak pisałam w poprzednim wpisie, Ministerstwo Finansów zawiesiło pobór podatku od czynności cywilnoprawnych od umowy sprzedaży lub zamiany waluty wirtualnej  do dnia 30 czerwca 2019 r.

* Zgodnie z treścią opinii prawnej sporządzonej na zlecenie Polskiego Stowarzyszenia Bitcoina “waluta cyfrowa nie może być uznawana za prawny środek płatniczy, nie jest bowiem emitowana przez organ władzy publicznej. Określanie jej jako waluty cyfrowej, wirtualnej, kryptowaluty, czy jakiejkolwiek innej waluty jest akceptowalne jedynie w języku potocznym. Bliższymi wobec walut cyfrowych, w aspekcie jurydycznym, są dary ziemi takie jak np. bursztyn czy złoto, z tym zastrzeżeniem, że po wydobyciu stają się one rzeczą w rozumieniu art. 45 kodeksu cywilnego. Waluta cyfrowa jest zatem pierwotnym miernikiem wartości, który może posiadać atrybut środka umarzania zobowiązań, o ile strony tak postanowią. Oznacza to, że dłużnik może „uwolnić się” od zobowiązania za pomocą waluty cyfrowej tylko wówczas, gdy wierzyciel wyrazi zgodę na przyjęcie świadczenia w takiej postaci. Nikt nie ma obowiązku przyjęcia świadczenia w postaci waluty cyfrowej wbrew własnej woli”. Opcja ta jest korzystna dla podatników, bowiem uznanie krytowalut za dar ziemi powodowałoby, że od handlu kryptowalutami nie będzie naliczany żaden podatek.

Kryptowaluty, a podatek dochodowy, VAT i PCC – interpretacja Ministerstwa Finansów

Ostatnio zgłosiła się do mnie osoba hobbystycznie wydobywająca kryptowaluty. W ostatnim czasie wydobyła 20.000 sztuk altcoina Raven Coin (RVN). 1 Raven kosztuje dziś 0,14 zł. Górnik chciałby sprzedać wydobytą walutę.  Według jego wiedzy nie można odliczyć w kosztach uzyskania przychodu wydatków na komputer czy prąd. W związku z tym zapytał mnie czy będzie musiał zapłacić podatek dochodowy od całości uzyskanej ze sprzedaży kwoty, czy też będzie mógł sobie odliczyć poniesione na wykopywanie koszty? Czy sprzedając walutę kupujący będzie musiał zapłacić VAT oraz czy transakcja podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych?

Podatek dochodowy i koszty uzyskania przychodów

Osoby wydobywające hobbystycznie kryptowaluty nie mogą odliczyć sobie kosztów uzyskania przychodów ze sprzedaży kryptowaluty, nie zajmują się one bowiem tym w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Inaczej jest w przypadku osób prowadzących działalność związaną z wydobyciem lub obrotem kryptowalutami.

Niniejsza odpowiedź sporządzona została tylko i wyłącznie w oparciu o jedyne oficjalne stanowisko Ministerstwa Finansów zawarte w komunikacie z 5 kwietnia 2018 r. pn. Skutki podatkowe obrotu kryptowalutami w PIT, VAT i PCC dotyczące tej problematyki.

Przychód z obrotu kryptowalutami powstaje m.in. w przypadku: sprzedaży kryptowaluty (zamiany na walutę tradycyjną) lub zamiany kryptowaluty na inną kryptowalutę, towar lub usługę. Zdaniem MF przychód uzyskany ze zbycia wirtualnej waluty może podlegać pomniejszeniu o związane z nim koszty, jeśli są one:

  1. faktycznie poniesione w celu osiągnięcia przychodu lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodu, tzn. pozostają w związku przyczynowo-skutkowym z osiąganymi przychodami,
  2. nie zostały wymienione w art. 23 ustawy PIT, zawierającym katalog wydatków nieuznawanych za koszty uzyskania przychodów,
  3. odpowiednio udokumentowane .
    Będą to więc wydatki poniesione uprzednio na nabycie wirtualnych walut lub ich wykopanie, w tym na prąd i sprzęt komputerowy,
    ale nie w całości.

Zdaniem dyrektora Krajowej Izby Skarbowej odliczenie całości podatku VAT od zakupu sprzętu komputerowego na wytwarzanie kryptowalut nie jest możliwe – zob. interpretacja indywidualna nr 0111-KDIB3-3.4012. 122.2017.2.PK. Zdaniem dyrektora KIS :

nie można podatku VAT odliczyć w całości. Trzeba dokonać korekty wg struktury sprzedaży opodatkowanej do sprzedaży zw i tylko w wyliczonym procencie można odliczyć podatek VAT naliczony. To jest przypadek kiedy nie można konkretnego wydatku przypisać sprzedaży zwolnionej. W przypadku wydatków, które można przypisać sprzedaży zwolnionej VAT jest od razu nie do odliczenia.

W innej interpretacji organów skarbowych (nr 0115-KDIT2-3.4010. 351.2017.1.AW) organ odpowiadając m.in. na pytanie “Czy Spółka ma prawo obliczyć podatek VAT od zakupu komputerów obliczeniowych, a jeśli nie to czy nieodliczony podatek zwiększa wartość środka trwałego?”  uznał że:

można doliczyć nieodliczony VAT do wartości początkowej komputerów, która jest podstawą dokonywania odpisów amortyzacyjnych. Zgodnie z art. 16g ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych za cenę nabycia środka trwałego uważa się kwotę należną zbywcy, pomniejszoną o VAT, z wyjątkiem sytuacji, gdy przedsiębiorcy nie przysługuje prawo do jego odliczenia. A zatem nieodliczony VAT będzie kosztem uzyskania przychodów poprzez odpisy amortyzacyjne naliczane od wartości początkowej środków trwałych.

Wydatki na zakup kryptowalut powinny być ujmowane w kosztach uzyskania przychodów w momencie poniesienia wydatku, a więc z uwzględnieniem daty i ceny zakupu.

Do obliczenia zaliczki na podatek dochodowy należy zastosować zasady ogólne lub podatek liniowy, w zależności od tego jaki rodzaj rozliczenia zadeklarował podatnik.

Dochody z obrotu krytpowalutą zakwalifikowane do:

  • praw majątkowych opodatkowane są na zasadach ogólnych według skali podatkowej  i wykazywane w zeznaniu PIT-36, w części D.1. lub D.2.,w wierszu 7: Prawa autorskie i inne prawa, albo
  • pozarolniczej działalności gospodarczej, podlegają łączeniu z innymi dochodami z tego źródła przychodów. Wówczas dochód (stratę) z tego tytułu należy wykazać w zeznaniu:
    • PIT-36, jeżeli dla tego źródła przychodów wybrano formę opodatkowania na zasadach ogólnych według skali podatkowej,
    • PIT-36L, jeżeli dla tego źródła przychodów wybrano formę opodatkowania 19% stawką podatku.

Rozliczenie dotyczy całego roku podatkowego, jeżeli więc w jego trakcie kilkukrotnie zakupimy i sprzedamy kryptowaluty, należy doliczyć do siebie przychody z każdorazowej zamiany kryptowalut na złotówki oraz odliczyć od tego udokumentowane koszty przychodu.

VAT

Jeśli chodzi o VAT, to sprzedaż i wymiana kryptowaluty na walutę tradycyjną i odwrotnie, jak również wymiana jednej kryptowaluty na inną, o ile podlega opodatkowaniu VAT, korzysta ze zwolnienia z VAT w kraju wydobycia i nie podlega VAT w przypadku sprzedaży w ramach UE. Oznacza to także, że nie trzeba płacić VAT-u za czynności związane z wydobyciem kryptowalut. Wynika to z wyroku Trybunału Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. wydanym w sprawie sprawie Hedqvist C-264/14, sygn. C-264/14 .

Skoro sprzedaż jednostek wirtualnej waluty za wynagrodzeniem to usługa zwolniona od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 7 ustawy o VAT, to nie ewidencjonuje się tego obrotu na kasie, a zatem nie trzeba też mieć kasy fiskalnej (dotyczy podmiotów, prowadzących działalność gospodarczą związaną z kryptowalutami, np. zaklasyfikowaną jako PKWiU 64.19.30.0 („Pozostałe pośrednictwo pieniężne”).

Zwracam jednak uwagę, że w przypadku sprzedaży kryptowaluty poza granice UE podatek VAT będzie można odliczyć jedynie na zasadzie art. 86 ust. 9 ustawy o VAT:

Podatnik ma również prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, o której mowa w ust. 2, jeżeli importowane lub nabyte towary i usługi dotyczą czynności zwolnionych od podatku na podstawie art. 43 zwolnienia podatkowe ust. 1 pkt 7 oraz pkt 37-41, wykonywanych na terytorium kraju, w przypadku gdy miejscem świadczenia tych usług zgodnie z art. 28b miejsce świadczenia usług na rzecz podatnika lub art. 28l miejsce świadczenia usług na rzecz podmiotów spoza terytorium UE jest terytorium państwa trzeciego lub gdy usługi dotyczą bezpośrednio towarów eksportowanych, pod warunkiem że podatnik posiada dokumenty, z których wynika związek odliczonego podatku z tymi czynnościami.

PCC

W w/w komunikacie MF wskazano, że umowa sprzedaży oraz zamiany kryptowaluty, przez to, że MF uznaje krytoptowalutę za prawo majątkowe (w mojej ocenie nie jest to wiążące stanowisko w przedmiocie statusu kryptowakuty na gruncie cywilnoprawnym) transakcja z jej udziałem powinna podlegać opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych (PCC). 

Jest to o tyle nietrafne stanowisko, że w rzeczywistości rynkowej obrotu walutami wirtualnymi na giełdach, w której użytkownicy zawierają kilkanaście lub nawet kilkadziesiąt transakcji miesięcznie, konieczność zapłaty 1% PCC od każdej takiej transakcji pozbawiłaby taką działalność ekonomicznego uzasadnienia, bowiem zarobek na takiej ilości transakcji może wynieść mniej niż kilka złotych, zaś zgodnie z prawem 1% podatek należałoby zapłacić od każdej z nich.

Problem miałyby także urzędy skarbowe, które zostałyby zarzucone setkami, jak nie tysiącami druków PCC-3. Warto w tym miejscu zaznaczyć, że bardziej zaawansowani traderzy, korzystający z botów transakcyjnych, potrafią miesięcznie przeprowadzić nawet kilka milionów transakcji. Przykładowo gdy w danym miesiącu trader wykona np. 10 transakcji, które bot rozbije na 100 mniejszych, to trader miałby do wypełnienia 1000 deklaracji PCC-3. Od każdej trzeba byłoby zapłacić 1% podatku, co przy tej skali obrotu może oznaczać, że niezależnie od tego czy zarobiliśmy czy nie kwotę 100 zł, to należny podatek PCC mógł wynieść nawet 1 milion zł.

W związku z faktem, że wadliwość tego rozwiązania została dostrzeżona przez ustawodawcę Ministerstwo Finansów czasowo zawiesiło jego egzekwowanie wydaniem stosownego rozporządzenia.

W rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 11 lipca 2018 r. (Dz.U. z 2018 r. poz. 1346) w sprawie zaniechania poboru podatku od czynności cywilnoprawnych od umowy sprzedaży lub zamiany waluty wirtualnej zarządzono zaniechanie poboru podatku od czynności cywilnoprawnych od podatników nabywających w drodze umowy sprzedaży lub zamiany walutę wirtualną do dnia 30 czerwca 2019 r.

Do tego czasu podatek PCC od wykopanych i sprzedanych bitcoinów nie będzie zatem naliczany.

Kryptoboom

Pod koniec 2017 r., w świecie handlu wirtualnymi walutami nastąpił boom – rzesze amatorów, spekulantów, instytucji inwestycyjnych czy funduszy hedgingowych zaczęły masowo zawierać transakcje. Co ich przyciągnęło? Niechybnie była to wizja szybkiego zysku, spowodowana znaczącym wzrostem kursu wszystkich kryptowalut. Ruch na rynku walut wirtualnych był tak widoczny, że nawet osoby w ogóle nie znające się na walucie opartej o blockchain dały wciągnąć się do gry o wielkie pieniądze.

Dla przykładu kryptowaluta Bitcoin w najlepszym momencie osiągnęła kapitalizację na poziomie prawie 20 000$, podczas gdy 12 miesięcy wcześniej kosztowała niewiele ponad 1000$. Dla porównania przeciętna lokata bankowa gwarantuje zysk ok. 2% rocznie, co jak sami widzicie wypada przy 2000% zysku dość blado. To jednak nie ta kryptowaluta odnotowała największy wzrost. Choć wszyscy amatorzy zachłysnęli się wizją zarobku na wzroście ceny osławionego Bitcoina dla porównania altcoin NEM dał stopę zwrotu na poziomie 8662%, Ethereum – 4297%, Ripple – 3415%, a Litecoin  zakończył rok 2017 z wynikiem  1725%.

Dane rynkowe wskazują, że większość nowo przybyłych zakupowiczów wybrała co do zasady inwestycję w Bitcoina, choć nie brakowało wśród nich także osób zainteresowanych Ethereum czy Ripple oraz innymi drugoligowymi walutami. Jednak czy kupujący zastanawiali się  czym w ogóle jest kryptowaluta w polskim lub europejskim systemie prawnym albo jak rozliczyć transakcję jej dotyczącą?

Z technicznego punktu widzenia kryptowaluta, czyli tzw. waluta kryptograficzna stanowi:

rozproszony system księgowy bazujący na kryptografii, przechowujący informację o stanie posiadania w umownych jednostkach. Stan posiadania związany jest z poszczególnymi węzłami systemu („portfelami”) w taki sposób, aby kontrolę nad danym portfelem miał wyłącznie posiadacz odpowiadającego mu klucza prywatnego i niemożliwe było dwukrotne wydanie tej samej jednostki.

Kryptowaluta jest szczególnym przypadkiem waluty wirtualnej. Kryptowaluty nie są przez większość państw uznawane za jednostki walutowe, środki płatnicze czy pieniądze elektroniczne.

Definicji legalnych próbujących odpowiedzieć na pytanie “Czym jest kryptowaluta?” nie brakuje zarówno w prawie unijnym, jak i w polskim, są to jednak definicje negatywne. Oznacza to, że nie odpowiadają one na pytanie „Czym jest wirtualna waluta?” a raczej próbują odpowiedzieć na pytanie czym taka waluta „nie jest”. Generalnie wyróżnić można takie cechy kryptowalut, jak:

  • nie emitowane ani gwarantowane przez bank centralny lub organ publiczny,
  • nie powiązane z walutą prawnie obowiązującą,
  • nie posiadanie prawnego statusu waluty lub pieniądza.

Waluty te, stanowiące cyfrowe odwzorowanie wartości, są jednak akceptowane przez osoby fizyczne i prawne jako środek wymiany i mogą być przekazywane, przechowywane lub sprzedawane drogą elektroniczną.

W polskim systemie prawnym status kryptowalut reguluje art. 2 ust. 2 pkt 26 nowej ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu. Zgodnie z nim kryptowaluta:

  • nie jest prawnym środkiem płatniczym emitowanym przez NBP,  inne banki lub organy administracji publicznej,
  • międzynarodową jednostką rozrachunkową ustanowioną przez organizację międzynarodową i akceptowaną przez poszczególne kraje należące do tej organizacji lub z nią współpracujące,
  • pieniądzem elektronicznym w rozumieniu ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych,
  • instrumentem finansowym w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi,
  • wekslem ani czekiem
  • ale jest wymienialna w obrocie gospodarczym na prawne środki płatnicze i akceptowane jako środek wymiany, a także może być elektronicznie przechowywane lub przeniesione albo może być przedmiotem handlu elektronicznego.

Ale jak powyższe definicje mają się do zwykłej cywilistyki? Czym tak naprawdę są kryptowaluty w ujęciu prawnym? Czy uznanie, że są to prawa majątkowe może powodować konsekwencje podatkowe?

O tym w następnym wpisie.

O czym ten blog?

Dzień dobry!

miło mi powitać Cię na moim blogu. Znajdziesz tu informacje na temat interesujących trendów biznesowych, najnowszych linii orzeczniczych lub po prostu stanowiące ekstrakt niezbędnej wiedzy na tematy szeroko dyskutowane w mediach. Informacje serwować będę Ci w lekkiej i skondensowanej formie, zazwyczaj opakowując je w krótką analizę prawną. W menu po prawej znajdziesz interesującą Cię kategorię.

Na codzień prowadzę w Warszawie kancelarię adwokacką HS Legal.

Zapraszając do współpracy życzę udanej lektury,

Hanna Szymańska – adwokat