Kryptowaluty, a podatek dochodowy, VAT i PCC – interpretacja Ministerstwa Finansów

Ostatnio zgłosiła się do mnie osoba hobbystycznie wydobywająca kryptowaluty. W ostatnim czasie wydobyła 20.000 sztuk altcoina Raven Coin (RVN). 1 Raven kosztuje dziś 0,14 zł. Górnik chciałby sprzedać wydobytą walutę.  Według jego wiedzy nie można odliczyć w kosztach uzyskania przychodu wydatków na komputer czy prąd. W związku z tym zapytał mnie czy będzie musiał zapłacić podatek dochodowy od całości uzyskanej ze sprzedaży kwoty, czy też będzie mógł sobie odliczyć poniesione na wykopywanie koszty? Czy sprzedając walutę kupujący będzie musiał zapłacić VAT oraz czy transakcja podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych?

Podatek dochodowy i koszty uzyskania przychodów

Osoby wydobywające hobbystycznie kryptowaluty nie mogą odliczyć sobie kosztów uzyskania przychodów ze sprzedaży kryptowaluty, nie zajmują się one bowiem tym w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Inaczej jest w przypadku osób prowadzących działalność związaną z wydobyciem lub obrotem kryptowalutami.

Niniejsza odpowiedź sporządzona została tylko i wyłącznie w oparciu o jedyne oficjalne stanowisko Ministerstwa Finansów zawarte w komunikacie z 5 kwietnia 2018 r. pn. Skutki podatkowe obrotu kryptowalutami w PIT, VAT i PCC dotyczące tej problematyki.

Przychód z obrotu kryptowalutami powstaje m.in. w przypadku: sprzedaży kryptowaluty (zamiany na walutę tradycyjną) lub zamiany kryptowaluty na inną kryptowalutę, towar lub usługę. Zdaniem MF przychód uzyskany ze zbycia wirtualnej waluty może podlegać pomniejszeniu o związane z nim koszty, jeśli są one:

1. faktycznie poniesione w celu osiągnięcia przychodu lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodu, tzn. pozostają w związku przyczynowo-skutkowym z osiąganymi przychodami,
2. nie zostały wymienione w art. 23 ustawy PIT, zawierającym katalog wydatków nieuznawanych za koszty uzyskania przychodów,
3. odpowiednio udokumentowane .
   Będą to więc wydatki poniesione uprzednio na nabycie wirtualnych walut lub ich wykopanie, w tym na prąd i sprzęt komputerowy, ale nie w całości.

Zdaniem dyrektora Krajowej Izby Skarbowej odliczenie całości podatku VAT od zakupu sprzętu komputerowego na wytwarzanie kryptowalut nie jest możliwe – zob. interpretacja indywidualna nr 0111-KDIB3-3.4012. 122.2017.2.PK. Zdaniem dyrektora KIS :

nie można podatku VAT odliczyć w całości. Trzeba dokonać korekty wg struktury sprzedaży opodatkowanej do sprzedaży zw i tylko w wyliczonym procencie można odliczyć podatek VAT naliczony. To jest przypadek kiedy nie można konkretnego wydatku przypisać sprzedaży zwolnionej. W przypadku wydatków, które można przypisać sprzedaży zwolnionej VAT jest od razu nie do odliczenia.

W innej interpretacji organów skarbowych (nr 0115-KDIT2-3.4010. 351.2017.1.AW) organ odpowiadając m.in. na pytanie “Czy Spółka ma prawo obliczyć podatek VAT od zakupu komputerów obliczeniowych, a jeśli nie to czy nieodliczony podatek zwiększa wartość środka trwałego?”  uznał że:

można doliczyć nieodliczony VAT do wartości początkowej komputerów, która jest podstawą dokonywania odpisów amortyzacyjnych. Zgodnie z art. 16g ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych za cenę nabycia środka trwałego uważa się kwotę należną zbywcy, pomniejszoną o VAT, z wyjątkiem sytuacji, gdy przedsiębiorcy nie przysługuje prawo do jego odliczenia. A zatem nieodliczony VAT będzie kosztem uzyskania przychodów poprzez odpisy amortyzacyjne naliczane od wartości początkowej środków trwałych.

Wydatki na zakup kryptowalut powinny być ujmowane w kosztach uzyskania przychodów w momencie poniesienia wydatku, a więc z uwzględnieniem daty i ceny zakupu.

Do obliczenia zaliczki na podatek dochodowy należy zastosować zasady ogólne lub podatek liniowy, w zależności od tego jaki rodzaj rozliczenia zadeklarował podatnik.

Dochody z obrotu krytpowalutą zakwalifikowane do:

• praw majątkowych opodatkowane są na zasadach ogólnych według skali podatkowej  i wykazywane w zeznaniu PIT-36, w części D.1. lub D.2.,w wierszu 7: Prawa autorskie i inne prawa, albo

• pozarolniczej działalności gospodarczej, podlegają łączeniu z innymi dochodami z tego źródła przychodów. Wówczas dochód (stratę) z tego tytułu należy wykazać w zeznaniu:
  • PIT-36, jeżeli dla tego źródła przychodów wybrano formę opodatkowania na zasadach ogólnych według skali podatkowej,
  • PIT-36L, jeżeli dla tego źródła przychodów wybrano formę opodatkowania 19% stawką podatku.

Rozliczenie dotyczy całego roku podatkowego, jeżeli więc w jego trakcie kilkukrotnie zakupimy i sprzedamy kryptowaluty, należy doliczyć do siebie przychody z każdorazowej zamiany kryptowalut na złotówki oraz odliczyć od tego udokumentowane koszty przychodu.

VAT

Jeśli chodzi o VAT, to sprzedaż i wymiana kryptowaluty na walutę tradycyjną i odwrotnie, jak również wymiana jednej kryptowaluty na inną, o ile podlega opodatkowaniu VAT, korzysta ze zwolnienia z VAT w kraju wydobycia i nie podlega VAT w przypadku sprzedaży w ramach UE. Oznacza to także, że nie trzeba płacić VAT-u za czynności związane z wydobyciem kryptowalut. Wynika to z wyroku Trybunału Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. wydanym w sprawie sprawie Hedqvist C-264/14, sygn. C-264/14 .

Skoro sprzedaż jednostek wirtualnej waluty za wynagrodzeniem to usługa zwolniona od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 7 ustawy o VAT, to nie ewidencjonuje się tego obrotu na kasie, a zatem nie trzeba też mieć kasy fiskalnej (dotyczy podmiotów, prowadzących działalność gospodarczą związaną z kryptowalutami, np. zaklasyfikowaną jako PKWiU 64.19.30.0 („Pozostałe pośrednictwo pieniężne”).

Zwracam jednak uwagę, że w przypadku sprzedaży kryptowaluty poza granice UE podatek VAT będzie można odliczyć jedynie na zasadzie art. 86 ust. 9 ustawy o VAT:

Podatnik ma również prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, o której mowa w ust. 2, jeżeli importowane lub nabyte towary i usługi dotyczą czynności zwolnionych od podatku na podstawie art. 43 zwolnienia podatkowe ust. 1 pkt 7 oraz pkt 37-41, wykonywanych na terytorium kraju, w przypadku gdy miejscem świadczenia tych usług zgodnie z art. 28b miejsce świadczenia usług na rzecz podatnika lub art. 28l miejsce świadczenia usług na rzecz podmiotów spoza terytorium UE jest terytorium państwa trzeciego lub gdy usługi dotyczą bezpośrednio towarów eksportowanych, pod warunkiem że podatnik posiada dokumenty, z których wynika związek odliczonego podatku z tymi czynnościami.

PCC

W w/w komunikacie MF wskazano, że umowa sprzedaży oraz zamiany kryptowaluty, przez to, że MF uznaje krytoptowalutę za prawo majątkowe (w mojej ocenie nie jest to wiążące stanowisko w przedmiocie statusu kryptowakuty na gruncie cywilnoprawnym) transakcja z jej udziałem powinna podlegać opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych (PCC). 

Jest to o tyle nietrafne stanowisko, że w rzeczywistości rynkowej obrotu walutami wirtualnymi na giełdach, w której użytkownicy zawierają kilkanaście lub nawet kilkadziesiąt transakcji miesięcznie, konieczność zapłaty 1% PCC od każdej takiej transakcji pozbawiłaby taką działalność ekonomicznego uzasadnienia, bowiem zarobek na takiej ilości transakcji może wynieść mniej niż kilka złotych, zaś zgodnie z prawem 1% podatek należałoby zapłacić od każdej z nich.

Problem miałyby także urzędy skarbowe, które zostałyby zarzucone setkami, jak nie tysiącami druków PCC-3. Warto w tym miejscu zaznaczyć, że bardziej zaawansowani traderzy, korzystający z botów transakcyjnych, potrafią miesięcznie przeprowadzić nawet kilka milionów transakcji. Przykładowo gdy w danym miesiącu trader wykona np. 10 transakcji, które bot rozbije na 100 mniejszych, to trader miałby do wypełnienia 1000 deklaracji PCC-3. Od każdej trzeba byłoby zapłacić 1% podatku, co przy tej skali obrotu może oznaczać, że niezależnie od tego czy zarobiliśmy czy nie kwotę 100 zł, to należny podatek PCC mógł wynieść nawet 1 milion zł.

W związku z faktem, że wadliwość tego rozwiązania została dostrzeżona przez ustawodawcę Ministerstwo Finansów czasowo zawiesiło jego egzekwowanie wydaniem stosownego rozporządzenia.

W rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 11 lipca 2018 r. (Dz.U. z 2018 r. poz. 1346) w sprawie zaniechania poboru podatku od czynności cywilnoprawnych od umowy sprzedaży lub zamiany waluty wirtualnej zarządzono zaniechanie poboru podatku od czynności cywilnoprawnych od podatników nabywających w drodze umowy sprzedaży lub zamiany walutę wirtualną do dnia 30 czerwca 2019 r.

Do tego czasu podatek PCC od wykopanych i sprzedanych bitcoinów nie będzie zatem naliczany.