Czym jest kryptowaluta i jakie to ma znaczenie?

Czy jest to prawo majątkowe, dar ziemi czy jeszcze coś innego?

W ocenie prawników kryptowaluty są przede wszystkim elementami cyberprzestrzeni, tokenami cyfrowego protokołu, a nie konstrukcjami normatywnymi (np. prawami podmiotowymi), zatem trudno jest je wpasować w dostępne nam ramy prawne – tak: Jarosław Szewczyk, O cywilnoprawnych aspektach bitcoina, MOP rok 2018 numer 5 str. 243

Istnieją dwa główne poglądy na to, czym jest waluta wirtualna w systemie prawa prywatnego. Zgodnie z jednym z nich kryptowaluta to prawo majątkowe (tak: K. Zacharzewski, Bitcoin jako przedmiot stosunków prawa prywatnego, „Monitor Prawniczy”, 2014, nr 21/2014, Wydawnictwo C.H. Beck, s. 1132–1139), zgodnie zaś z drugim jest to samoistny przedmiot świadczenia w stosunku zobowiązaniowym (tak: M. Michna, Bitcoin jako przedmiot stosunków cywilnoprawnych, Warszawa 2018, s. 45. Są także tacy, którzy uważają kryptowalutę za swoisty dar ziemi* (skoro można ją wydobywać).

Zapytacie jakie znaczenie ma klasyfikacja kryptowalut do jednej z tych kategorii? Takie, że w przypadku uznania kryptowalut za prawa majątkowe obrót nimi podlegał będzie opodatkowaniu.

Za przyjęciem pierwszej z powyższych interpretacji optują oczywiście organy skarbowe z uwagi na konieczność zapłaty podatku od dochodów stanowiących przychód z praw majątkowych. Bliżej z tym stanowiskiem można zapoznać się czytając interpretacje Dyrektora Krajowej Izby Skarbowej (np. z dnia 9 marca 2018 r. o nr 0114-KDIP2- 2.4010.2.2018.1.AG, z dnia 5 stycznia 2018 r. o nr 0113-KDIPT2-3.4011.450.2017.1.AC, czy z dnia 24 listopada 2017 r. o nr 0114-KDIP3-1.4011.281.2017.1.EC).

W jednej z ostatnich interpretacji z dnia 10 sierpnia 2018 r. nr 0111-KDIB2-3.4010.86.2018.3.KK dyrektor KIS przeanalizował kazus spółki chcącej zacząć przyjmować płatności za swojej usługi poprzez zapłatę bitcoinem. Spółka zadała dyrektorowi KIS m.in. następujące pytania:

  1. Czy na gruncie ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 2343 ze zm., dalej zwana: „UPDOP”) przyjęcie płatności za usługę/towar w formie kryptowaluty (np. BTC) traktowane jest jak zapłata w towarze (transakcja barterowa)?
  2. Jak należy ustalić wartość oraz moment powstania przychodu w związku z otrzymaniem płatności w formie kryptowaluty na gruncie UPDOP?
  3. Czy przychód ze zbycia kryptowaluty stanowi przychód z zysków kapitałowych, o którym mowa w art. 7b ust. 1 UPDOP w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2018 r.?

Odpowiadając na pytanie pierwsze dyrektor KIS uznał, że kryptowaluty nie są prawnym środkiem płatniczym, ale są prawem majątkowym, należy je więc zakwalifikować jako rodzaj dobra niematerialnego, będącego mieniem w rozumieniu Kodeksu cywilnego, zatem przyjęcie płatności w formie kryptowaluty (w tym BTC) należy traktować jako wymianę barterową, której przedmiotem jest z jednej strony prawo majątkowe w postaci określonej ilości kryptowaluty (np. 1 BTC), a z drugiej wyświadczenie usługi. W myśl art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1036 ze zm., dalej: „updop”) przychodem z odpłatnego zbycia rzeczy, praw majątkowych lub świadczenia usług jest ich wartość wyrażona w cenie określonej w umowie.

Moment uzyskania przychodu dyrektor KIS określił zgodnie z ogólnymi zasadami uzyskiwania przychodu, określonymi w art. 12 ust. 3a updop, a zatem datą powstania przychodu będzie dzień wydania towaru lub wykonania usługi albo częściowego wykonania usługi, jednak nie później niż dzień wystawienia faktury albo uregulowania należności.

Określając jak należy zakwalifikować przychód ze zbycia kryptowaluty  organ uznał je za przychody z innych źródeł, a nie za przychody z zysków kapitałach w myśl art. 7b ust. 1 updop.

Stanowisko to podziela także Ministerstwo Finansów, które w komunikacie z 5 kwietnia 2018 r. pn. Skutki podatkowe obrotu kryptowalutami w PIT, VAT i PCC wskazało, że dochody uzyskane ze sprzedaży lub zamiany kryptowalut, podlegają opodatkowaniu PIT na zasadach ogólnych.  Stanowisko to zostało niestety potwierdzone w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 6 marca 2018 r. (sygn. akt – II FSK 488/16), w efekcie którego uznaje się, że obrót walutą wirtualną na podstawie umowy sprzedaży lub zamiany powinien być przedmiotem podatku PCC. Na szczęście, jak pisałam w poprzednim wpisie, Ministerstwo Finansów zawiesiło pobór podatku od czynności cywilnoprawnych od umowy sprzedaży lub zamiany waluty wirtualnej  do dnia 30 czerwca 2019 r.

* Zgodnie z treścią opinii prawnej sporządzonej na zlecenie Polskiego Stowarzyszenia Bitcoina “waluta cyfrowa nie może być uznawana za prawny środek płatniczy, nie jest bowiem emitowana przez organ władzy publicznej. Określanie jej jako waluty cyfrowej, wirtualnej, kryptowaluty, czy jakiejkolwiek innej waluty jest akceptowalne jedynie w języku potocznym. Bliższymi wobec walut cyfrowych, w aspekcie jurydycznym, są dary ziemi takie jak np. bursztyn czy złoto, z tym zastrzeżeniem, że po wydobyciu stają się one rzeczą w rozumieniu art. 45 kodeksu cywilnego. Waluta cyfrowa jest zatem pierwotnym miernikiem wartości, który może posiadać atrybut środka umarzania zobowiązań, o ile strony tak postanowią. Oznacza to, że dłużnik może „uwolnić się” od zobowiązania za pomocą waluty cyfrowej tylko wówczas, gdy wierzyciel wyrazi zgodę na przyjęcie świadczenia w takiej postaci. Nikt nie ma obowiązku przyjęcia świadczenia w postaci waluty cyfrowej wbrew własnej woli”. Opcja ta jest korzystna dla podatników, bowiem uznanie krytowalut za dar ziemi powodowałoby, że od handlu kryptowalutami nie będzie naliczany żaden podatek.